Probl Hig Epidemiol 2019, 100(1): 66-73pl

O pozytywnym wpływie aktywności życiowej (zasobów poznawczych) na funkcje poznawcze u osób dorosłych

Ewa Szepietowska

Zakład Psychologii Klinicznej i Neuropsychologii, Instytut Psychologii UMCS w Lublinie

Streszczenie
Wprowadzenie. Rezerwa poznawcza (CR) rozumiana jako zgromadzona wiedza i doświadczenie wyjaśnia sprawność poznawczą w okresie dorosłości i starości. Wyższy poziom CR sprzyja lepszemu funkcjonowaniu w późnych okresach życia.
Cel. Wyjaśnienie, czy: 1. osoby o różnym poziomie CR różnią się pod względem funkcjonowania poznawczego, nasilenia depresji i innych parametrów socjo-demograficznych; 2. czy i jakie są związki pomiędzy CR a funkcjami poznawczymi oraz 3. czy CR, nasilenie depresji oraz wiek determinują sprawność poznawczą?
Materiały i metody. W badaniach udział wzięło 120 osób w wieku 40-84 lata (57,42±10,48). Wskaźnikiem CR była liczba punktów uzyskanych w ankiecie uwzględniającej nasilenie aktywności zawodowej, społecznej, edukacyjnej, fizycznej. Na podstawie wyników wyodrębniono 2 grupy: o niższym i wyższym poziomie CR. Grupy porównano pod względem sprawności poznawczych, poczucia trudności poznawczych i nasilenia depresji. W analizach statystycznych uwzględniono związki pomiędzy CR, nasileniem depresji i wiekiem a wynikami w testach/zadaniach poznawczych.
Wyniki. Osoby o wyższym poziomie CR cechowała wyższa sprawność poznawcza, niższe nasilenie depresji, młodszy wiek i mniejsze poczucie trudności poznawczych. W grupie mającej niższy CR sprawność poznawcza była negatywnie determinowana wiekiem lub nasileniem depresji. Osoby z wyższym CR cechują się lepszym funkcjonowaniem poznawczym ze względu na to, że posiadane zasoby osłabiają negatywny wpływ depresji i wieku na funkcje poznawcze.
Wnioski. Wyższy poziom CR wspiera funkcjonowanie poznawcze w wieku dorosłym i senioralnym. Warto promować doskonalenie składowych CR sprzyjających satysfakcjonującemu starzeniu się.

Słowa kluczowe:  rezerwa poznawcza, dorosłość, starzenie się, funkcjonowanie poznawcze